นักวิทย์พบปลาเลือดอุ่นตัวแรกของโลก พวกมันมีเลือดอุ่นเหมือนกับมนุษย์

เราทราบกันมานานแล้วว่า ปลาเป็นสัตว์ “เลือดเย็น” เหมือนพวกกิ้งก่าและสัตว์เลือดเย็นอื่นๆ ที่ไม่สามารถรักษาอุณหูมิร่างกายเอาไว้ได้ ต่างไปจากสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมอย่างมนุษย์ที่มี “เลือดอุ่น” นั่นหมายถึงว่าโดยปกติแล้วสัตว์เลือดเย็นอย่างพวกปลาอุณภูมิในร่างกายจะเปลี่ยนแปลงไปตามสิ่งแวดล้อมที่มันอาศัยอยู่

แต่ล่าสุดมีการค้นพบปลาเลือดอุ่นชนิดแรกของโลก นั่นคือปลา Opah มีชื่อทางวิทยาศาสตว์ว่า Lampris guttatus หรืออาจเรียกกันว่าปลา Moonfish ซึ่งปลาชนิดนี้มีระบบเลือดที่แตกต่างไปจากเพื่อนปลาด้วยกัน เพราะมันมีเลือดอุ่น

เรารู้จักปลา Opah มานานแล้วแต่เรารู้เรื่องของมันน้อยมาก ปลา Opah มีขนาดร่างกายยาวประมาณ 1 – 1.8 เมตร รูปร่างกลมแบน กินหมึกและปลาขนาดเล็กเป็นอาหาร อาศัยอยู่ในทะเลและมหาสมุทรทั่วโลกที่ระดับความลึกราว 50-200 เมตร (ลึกกว่าความลึกเฉลี่ยของอ่าวไทย) ที่ระดับความลึกมากๆ อุณภูมิของน้ำอยาจจะต่ำลงได้ถึง 10°C

จากการทดสอบของนักวิจัยพบว่าปลาชนิดนี้สามารถรักษาความอุ่นของร่างกายเอาไว้ได้ โดยอาศัยกล้ามเนื้อพิเศษบริเวณอก ผ่านการโบกครีบอกด้วยความเร็วสูงอย่างต่อเนื่อง ความร้อนที่เกิดขึ้นจะคงอยู่ในร่างกายภายใต้ชั้นไขมันใกล้ผิวหนังและไหลเวียนไปมาด้วยระบบการทำงานของเหงือกที่ไม่เหมือนเหงือกของปลาชนิดไหนในโลก

จากผลการวิจัยที่ตีพิมพ์ลงในวารสารวิทยาศาสตร์ ระบุว่าเนื้อเยื่อในเหงือกของปลาชนิดนี้จะนำเลือดแดง (เลือดที่ยังไม่ใช้งาน) ที่มีอุณหูมิต่ำเข้าสู่ร่างกาย ไหลเวียนผ่านกล้ามเนื้อที่สร้างความร้อน จากนั้นเลือดที่ใช้งานแล้ว (เลือดดำ) จะนำความร้อนและคาร์บอนไดออกไซค์กลับจากร่างกายมาเข้าสู่กระบวนการแลกเปลี่ยนที่เหงือกอีกครั้ง

ผลคือเลือดแดงชุดใหม่ที่กำลังจะเข้าสู่ร่างกายจะรับการถ่ายเทความร้อนจากเลือดดำที่ไหลเวียนออกมา ทำให้ความร้อนในร่างกายไม่หายไปไหน นักวิจัยเรียกกระบวนการนี้ว่า counter-current heat exchange

เพื่อพิสูจน์ผลการวิจัย นักวิทยาศาสตร์ได้ติดตั้งเครื่องวัดอุณหูภมิไว้ในกล้ามเนื้ออกของปลา Opah ที่ยังมีชีวิตแล้วปล่อยมันกลับลงทะเล เมื่อมันดำน้ำลึกลงไปเรื่อยๆ จนลุึกกว่า 45 เมตร เครื่องวัดอุณหูภมิก็เริ่มรายงานค่าออกมา ปรากฏว่าอุณหูภมิในร่างกายของมันจะคงที่อยู่เสมอโดยมีค่าความร้อนสูงกว่าน้ำทะเลรอบตัวราว 5°C

ทีมนักวิจัยจะยังคงศึกษาปลานี้ต่อไปโดยจะเน้นไปที่ญาติของมันคือปลา Opah ที่มีถิ่นกำเนิดในแถบมหาสมุทรที่ไกลออกไปทางใต้ ที่ซึ่งน้ำทะเลมีความเย็นมากกว่านี้ เพื่อดูการทำงานภายในร่างกายของปลาเลือดอุ่นชนิดแรกของโลกนี้ว่าจะสร้างความแปลกใจกับวงการวิทยาศาสตร์ได้มากกว่านี้หรือไม่